عطیه همراه جابر بن عبدالله انصاری در اربعین کیست؟

گاهی اشتباهات برخی از افراد در مسائل تاریخی، فرد مطلع را دچار حیرت می­‌کند که بر این اشتباه باید خندید یا گریید.

چند سال پیش به مناسبت اربعین، یکی از اساتید ضمن صبحت در درس خارج فقه به این نکته پرداختند که بر سر زبان­ها رایج است که در ذکر وقایع تاریخی اربعین می­‌گویند: جابر بن عبد الله انصاری صحابی بزرگ رسول خدا صلی الله و علیه و آله و سلم همراه با غلامش عطیه برای زیارت تربت امام حسین علیه السلام خود را در روز اربعین به کربلا رساند.

این مطلب از این جهت دچار اشتباه است که عطیه را غلام جابر بن عبد الله انصاری دانسته است.

در صورتی که عطیه یکی از بزرگان تابعین است.  

                                                                         

در توضیح این کلام استاد اضافه می­کنم:

شمس الدین ذهبی (ـ 748 هـ.) در کتاب العبر فی خبر من غبر 1: 24 (ذیل وقایع سال 112 هـ.) می­‌گوید: «وفیها توفی عطِیّة بن سعد العوفی الکوفی. روى عن أبی هرَیرة وطائفة. وقد ضربه الحجاج أَربع مئة سوط على أن یشتم علیاً رضی الله عنه فلم یفعل.».

ابن حجر عسقلانی (ـ 852 هـ.) در کتاب تهذیب التهذیب 7: 200 می­‌گوید: «قال البخاری قال لی علی عن یحیى عطیة وأبو هارون وبشر بن حرب عندی سوی وکان هشیم یتکلم فیه وقال مسلم بن الحجاج قال أحمد وذکر عطیة العوفی فقال هو ضعیف الحدیث... وقال الدوری عن ابن معین صالح وقال أبو زرعة لین وقال أبو حاتم ضعیف یکتب حدیثه وأبو نضرة أحب إلی منه وقال الجوزجانی مائل وقال النسائی ضعیف وقال ابن عدی قد روى عن جماعة من الثقات ولعطیة عن أبی سعید أحادیث عدة وعن غیر أبی سعید وهو مع ضعفه یکتب حدیثه وکان یعد مع شیعة أهل الکوفة.».

از عطیه بن سعد العوفی روایاتی در سنن ابی داود، سنن ترمذی و سنن ابن ماجه ـ از صحاح سته اهل سنت ـ نقل شده است و بخاری نیز در کتاب الادب المفرد از او روایت کرده است.

در بسیاری از منابع اهل سنت به تشیع او اشاره شده است و البته تضعیفی که از کتب رجالی اهل سنت در رابطه با او نقل کردیم به جهت همین تشیع او بوده است یا لا اقل یکی از عوامل مهم تضعیف همین تشیع بوده است.

بعد از همه­‌ی این توضیحات آنچه خنده­‌آور یا گریه­‌آور است، این است که در مجلسی کسی که قضیه را تعریف می­‌کرد گفت: «عطیه خواهر جابر».